. Webmaster: Zdzisław Bziukiewicz tel. 0607-676356
Dalsze rozpowszechnianie materiałów opublikowanych w www.kurpie.com.pl jest zabronione bez zgody właściciela. Podstawa prawna: art. 25 ust. 1 pkt 1 b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Copyright kurpie.com.pl / Zdzisław Bziukiewicz 2007 |
Kurpie zajmują obszar północnego Mazowsza wokół dorzecza Narwi. Stałe osadnictwo datowane jest na przełomie XVI i XVII wieku. Z racji dużego zalesienia tego terenu ( zwanego też Zagajnicą a później Puszczą Zieloną ) ludność zajmowała się głównie bartnictwem, smolarstwem, snycerką, myślistwem, rybołówstwem oraz wydobyciem i obróbką bursztynu, którego złoża znajdują się tu w obfitości. Tradycja bursztyniarstwa do dziś jest stale obecna w miejscowym folklorze. Bursztyn znajdowano na powierzchni ziemi, na łąkach, pastwiskach, odławiano z rzek i stawów, wydobywano przy kopaniu studni oraz podczas robót polowych. Kurpie nauczyli się rozpoznawać miejsca, w których mógł znajdować się bursztyn po kolorze wody i ziemi. Doświadczeni bursztyniarze wiedzieli też, która bryłka do czego się nadawała – czy na wyroby czy też na kadzidło. Przy pomocy różnych ręcznych tokarek czy przysposobionego do toczenia kołowrotka, zwanego „kółkiem” wytwarzano korale, guziki, różańce, kolczyki, serduszka, krzyżyki, pasyje itp… Każda Kurpianka musiała mieć przynajmniej trzy sznury korali bursztynowych, by móc dobrze wydać się za mąż. Honorem ojca było więc się o nie postarać. Ząbkującym dzieciom dawano do gryzienia duże korale nawlekane na tasiemkę. Bursztynowym pyłem okadzano dom i obejścia przed chorobami i zarazą. Bursztyn był głównym środkiem płatniczym w sklepach i kościele. Kolorów bursztynu naliczono około 200 – od białego, przez mleczny, przymglony, miodowy aż do czarnego. Każdy z nich miał swoją kurpiowską nazwę i odmienne przeznaczenie. A skąd takie jego bogactwo, najlepiej zilustruje legenda kurpiowska spisana przez znanego badacza kultury kurpiowskiej Adama Chętnika:
Skiela wzion się burśtyn ?
Kieni Pon Bóg na grześnych ludzi napuścił potop,to – jek ziedomo ze starech ksiegów - straśliwy desc loł bez śterdzieści dniów i noców nieprzerwanie, a ludzie gineni jak nandzne roboki Płakali tyz rzywnie z niescańścia, a łzy jech – jek napencnioły groch grube, kopały w to wode potopowo. I zrobziło się takoj: - ze łzów ludzi niezinnych, małech dzieci i jensych nieboroków ulezoł się burśtyn jek łza cysty i przejzysty -na pasije, na leki, na korole dla dziwoków i na inse psiankne i przyjemne rzecy. - ze łzów grześników pokutujących i załujących za gziechy powstał burśtyn przyciemnioły, zamglony, zachmurzony jakby, dobry na kadzidło, do fajków, na tabakiery albo rącki do kijów. -a ze łzów ludzi złech, bluźnierców,opojów insych ucotał się burśtyn brudny, nie do uzytku – na farbe, smołe i inse śtuki podlejse. (……..) A z borów co narosły w tech miejscach po potopsie rozloła się zizica, dając z siebie rózno rozmaitość burśtynowo nad morzem i w siwej zieni w duzech gniazdach po borach. I bez to burśtyn nazywajo do dziś stazy burśtyniaze zizico o potopu śwata a drzewa roniące w letnie ciepło zizice są to sosny wypłakane, bo wypłakują z siebie lepko mase zizice, z chtórnej bańdzie kiedyś znowuj burśtyn. A bańdzie to zo siła roków – zo sto, tysiąc, a może nawet za duzo ziancej.
Dziś już tylko ja zajmuję się tradycyjnym bursztyniarstwem.
Warto wiec zobaczyć tą unikatową w skali kraju technikę obróbki bursztynu, posłuchać gwary kurpiowskiej, a także samemu spróbować zrobić bursztynowy koralik.
Zdzisław Bziukiewicz |
Bursztyn Kurpiowski Zdzisław Bziukiewicz |
|
|
Muzeum Kurpiowskie w Wachu Mój kawałek ziemi w TVP Warszawa i Info TVP |
Laura Bziukiewicz w TVP1 - Dzień dobry w sobotę - Wielkanoc |
Laura Bziukiewicz w TVP2 - Pytanie na śniadanie - Kolczyki frywolitkowe |
„Koronka frywolitka, Laura Bziukiewicz” - Związek Kurpiów |
„Laura Bziukiewicz, Biesiada kurpiowska” - Związek Kurpiów |
U BURSZTYNA - Moda na Mazowsze |
Bursztyn - prosto z ziemi |
Kurpiowskie cacka bursztynowe |
Bursztyn oszlifowany |
Bursztynowa bryłka |
Bursztynowa bryłka |
Bursztynowa bryłka |
Bursztynowa bryłka |
Hawajka bursztynowa |
Zdzisław Bziukiewicz i dr Jerzy Jastrzębski |
Wystawa - Bursztyniarstwo na Kurpiach |
Korale bursztynowe |